Trong tiếng anh, suy nghĩ tiêu cực được gọi là Negative thoughts và được xem là một trạng thái tồi tệ của con người. Hiểu theo một cách đơn giản thì đây chính là những suy nghĩ phát từ não bộ của mỗi con người và nó tạo cho bạn cảm giác bất an, lo lắng, bồn chồn, mệt mỏi, sợ hãi, căng thẳng với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống hàng ngày.
Cũng chính những suy nghĩ tiêu cực này sẽ khiến bạn có xu hướng trở nên đề phòng, lo sợ nhiều hơn. Thậm chí còn có nhiều trường hợp làm giảm sút tinh thần chiến đấu, làm cho bạn mất dần ý chí và không còn năng lượng để thực hiện bất cứ việc gì. Điều này cũng khá dễ hiểu bởi dù bạn có ý định muốn đấu tranh, phản kháng hoặc vùng lên thì các suy nghĩ tiêu cực chính là sợi dây khiến bạn chùn bước, không thể nào thoát khỏi ra hố sâu và làm cho mọi chuyện càng trở nên tồi tệ hơn.
Xét về bản chất thì các suy nghĩ có nguồn gốc từ chính não bộ của con người. Nhờ vào quá trình phát triển và tiến hóa, con người dần sở hữu được một bộ não có thể suy nghĩ và đưa ra những sự cảnh báo để cơ thể dễ dàng ứng phó với những tình huống xấu. Đây cũng chính là hình thái cơ bản và thấp nhất đối với suy nghĩ tiêu cực.
Các suy nghĩ tiêu cực cũng sẽ bắt đầu phát triển và lớn dần theo thời gian. Lúc này nó có thể gây ra một số ảnh hưởng nhất định và có thể để lại nhiều hậu quả đáng tiếc. Các nhà khoa học cũng đã giải thích rằng, não bộ tuy là cơ quan sản sinh ra cả suy nghĩ tích cực và tiêu cực. Tuy nhiên, nó lại có phản ứng nhanh hơn so đối với những điều tiêu cực.
Chính vì thế mà khi bạn lo lắng, buồn phiền và suy nghĩ tiêu cực về một vấn đề nào đó thì nó sẽ rất nhanh chóng xâm chiếm toàn bộ tâm trí của bạn. Không những thế, những suy nghĩ tiêu cực này còn có khả năng tác động mạnh mẽ đến cơ thể và đưa ra những hành vi, phản ứng tồi tệ.
Tuy nhiên, mức độ của suy nghĩ tiêu cực sẽ khác nhau so với mỗi người. Mức độ nhẹ hay nặng còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cảm xúc, ý chí, tính cách và các yếu tố tác động khác. Đối với những người có tính cách năng động, kiên cường thì sẽ dễ dàng đẩy lùi những suy nghĩ bi quan và nhanh chóng cân bằng trạng thái tâm lý. Tuy nhiên, đối với người có tính cách yếu đuối, ngại khó khăn, nhút nhát thì dễ bị lún sâu vào các suy nghĩ tiêu cực và dần trở nên chán nản, thậm chí là tự làm tổn thương chính mình.
Nguyên nhân dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực
Có rất nhiều các nguyên nhân dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực. Tùy thuộc vào mỗi người mà các nguyên nhân đến từ cảm xúc, tâm lý hoặc các tình huống tác động bên ngoài cũng sẽ khác nhau. Dưới đây là một vài lý do phổ biến có thể nhắc đến như:
1. Do các trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ
Cuộc sống không phải lúc nào cũng tràn ngập màu hồng mà đôi lúc chúng ta cũng sẽ trải qua những vấn đề khó khăn, trắc trở. Mặt khác lại có nhiều người vẫn luôn hoài niệm về những điều đã qua, họ luôn ghi nhớ và nhìn vào những sự thất bại, những trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ và điều này gây ảnh hưởng rất nhiều đến suy nghĩ của hiện tại. Có thể những sự thất bại từng có trong quá khứ khiến cho nhiều người cảm thấy e ngại và luôn có rằng bản thân không thể nào đạt được thành công, luôn tự nhấn chìm mình vào những điều bi quan, tiêu cực.
2. Do ảnh hưởng của các sự kiện ngoài ý muốn
Mọi sự việc trong cuộc sống không phải lúc nào cũng diễn ra một cách suôn sẻ theo những gì mà ta mong muốn. Tuy nhiên, khi những dự định hoặc sự kiện xảy ra không giống với kỳ vọng thì chúng ta sẽ khó giữ được sự bình thản và dễ hình thành những suy nghĩ bi quan. Nhiều người còn dễ dàng cảm thấy thất vọng, mất niềm tin, nhất là giới trẻ hiện nay. Ví dụ như, khi bị trượt đại học, nhiều học sinh bắt đầu tự khiển trách bản thân, suy sụp tinh thần hoặc thậm chí bỏ cuộc, buông thả cuộc sống.
3. Ảnh hưởng từ những người xung quanh
Đôi khi những suy nghĩ tiêu cực cũng có thể xuất phát và bị ảnh hưởng bởi những người bên cạnh. Nếu cha mẹ hoặc bất kì người thân nào có xu hướng gây áp lực, đặt kỳ vọng quá lớn lên con cái sẽ vô tình khiến con cảm thấy ngột ngạt. Khi con trẻ không đạt được những mục tiêu đã định sẵn, con sẽ dễ cảm thấy rơi vào trạng thái bi quan, hình thành những suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực.
Ngoài ra, nếu bạn liên tục tiếp xúc và trò chuyện với những người có suy nghĩ tiêu cực, luôn nhìn cuộc sống với chiều hướng bi quan thì đôi lúc bạn cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi họ. Bởi trong hầu hết các cuộc trò chuyện của bạn điều là những vấn đề tiêu cực, những cái nhìn “mệt mỏi” về cuộc sống. Lâu dần bạn cũng sẽ bị tác động và hình thành nên những suy nghĩ như thế.
4. Di truyền
Suy nghĩ tiêu cực cũng có thể tồn tại qua yếu tố di truyền. Trong kết quả của một cuộc nghiên cứu về tính cách của con người nhận thấy rằng, tình cảm và cảm xúc của con người có khả năng di truyền từ cha mẹ sang con cái. Vì thế, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy những bậc phụ huynh có tính cách ôn hòa, ít nói, ngại giao tiếp thì con cái của họ cũng sẽ có phần tính cách giống như thế.
Cũng tương tự như vậy, nếu cha mẹ luôn có những suy nghĩ tiêu cực về cuộc sống, luôn cảm thấy bế tắc và thể hiện sự bất lực về những khó khăn thì con cái của họ cũng sẽ bị di truyền. Các nhà khoa học nhận thấy rằng, một vài trường hợp vừa mới sinh ra đã có sẵn gen di truyền. Tuy nhiên, loại gen này chỉ hoạt động khi người đó trải qua các trải nghiệm, sự kiện tồi tệ.
5. Do lối sống
Trong một nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, suy nghĩ tiêu cực của một người có thể xuất phát từ lối sống không lành mạnh, buông thả của họ. Những người thường xuyên sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, lạm dụng chất, thiếu ngủ liên tục, làm việc quá sức sẽ dễ rơi vào trạng thái uể oải, chán chường từ đó sinh ra những suy nghĩ bi quan.
6. Ảnh hưởng từ các bệnh tâm lý, tâm thần
Suy nghĩ tiêu cực kéo dài dai dẳng không dứt có thể là biểu hiện cảnh báo về một số vấn đề tâm lý, tâm thần nào đó, cụ thể như trầm cảm, rối loạn lo âu, stress, rối loạn nhân cách, hoang tưởng,…Đây đều là các bệnh lý đặc trưng bởi sự bất ổn về tâm lý, cảm xúc, hành vi, dễ khiến người bệnh có suy nghĩ bi quan.
Biểu hiện của người có suy nghĩ tiêu cực
Suy nghĩ tiêu cực có thể biểu hiện qua rất nhiều các hình thức khác nhau, nó có thể là lời nói, cử chỉ, hành động hoặc thậm chí là sự im lặng đến đáng sợ. Để nhận biết một người đang có suy nghĩ tiêu cực thì bạn có thể quan sát qua các biểu hiện sau đây:
- Họ thường xuyên lo lắng, bất an, căng thẳng, đứng ngồi không yên và không có sự tin tưởng vào bất kì ai.
- Liên tục đề cập đến những vấn đề bi quan, tiêu cực, đánh giá sự việc theo chiều hướng bế tắc, tuyệt vọng.
- Một số người có thể biểu hiện sự tiêu cực của mình qua những dự định trong tương lai, họ cảm thấy mù mịt và không có hướng đi cụ thể.
- Người có suy nghĩ tiêu cực thường xuyên kể lể, than phiền về cuộc sống của bản thân nhưng cũng cố gắng để che giấu cảm xúc của mình.
- Họ luôn ở trong trạng thái thiếu năng lượng, khí sắc kém, buồn bã, ủ rũ, sợ hãi,…
- Người tiêu cực ít khi vui vẻ, nhạy cảm và dễ cáu gắt.
- Họ có xu hướng sống tách biệt, tự cô lập bản thân.
- Luôn tự ti về bản thân, thiếu trách nhiệm và có thói quen đổ lỗi.
Suy nghĩ tiêu cực tác động đến chúng ta như thế nào?
Trong thực tế thì cuộc sống luôn tiềm ẩn những rủi ro và thách thức. Việc chúng ta có những suy nghĩ tiêu cực cũng xuất phát từ bộ não của mỗi người và nó cũng chính là dấu hiệu cảnh báo giúp bạn đề phòng mọi sự hiểm nguy cùng với việc hướng đến “mọi việc sẽ ổn”. Không phải lúc nào những suy nghĩ tiêu cực cũng mang tính chất xấu, nếu bạn biết cách kiểm soát và vượt qua thì nó hoàn toàn có thể trở thành động lực cho bạn.
Tuy nhiên, khi bạn suy nghĩ và lo lắng quá nhiều, sự sợ hãi có thể khiến cho mọi việc trở nên tồi tệ hơn, sự thất bại và các thảm họa sẽ đến với bạn nhanh hơn, thậm chí nó còn diễn ra một cách mạnh mẽ. Cũng bởi não bộ sẽ phản ứng nhanh chóng hơn với những cảm xúc mạnh mà bản thân bạn tạo nên. Do đó, các suy nghĩ tiêu cực nếu kéo dài và tuôn trào thì nó có thể là “ngọn sóng” nhấn chìm bạn bất cứ lúc nào.
Khi bạn bị mất kiểm soát, không thể quản lý tốt về mặt cảm xúc thì cũng chính điều kiện thuận lợi để các suy nghĩ tiêu cực phát triển nhanh chóng hơn. Điều này sẽ khiến cho bạn mất đi sự phản kháng và hành động hiệu quả đối với giải quyết vấn đề.
Trong một nghiên cứu nhận thấy rằng, khi não bộ đối diện với những suy nghĩ tiêu cực, những nhiệm vụ phức tạp thì làm tổn thương và suy giảm khả năng xử lý thông tin của con người. Nếu các suy nghĩ này diễn ra trong một thời gian dài thì nó có thể dẫn đến hiện tượng stress mãn tính, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc của mỗi chúng ta.